“Jouw lichaam leert wel weer wat sporten is”

Het belang van bewegen tijdens en na kanker

Bewegen na kanker heeft niets dan voordelen: het vermindert de kans op herval bij sommige kankers, het verkleint het risico op ernstige bijwerkingen en je voelt je mentaal gewoon fitter. Maar hoe begin je eraan, met die vermoeidheid in je lijf en zorgen aan je hoofd? We vroegen het aan specialist oncorevalidatie Sarah Soenen.

Fysieke en mentale boost

Dat kan tellen. Maar de waslijst aan voordelen is nog langer: “Door te bewegen bouw je opnieuw basisconditie op, met alle fysieke voordelen die daarbij horen”, aldus Sarah Soenen. “Een fitter gevoel boost ook je zelfvertrouwen. Je gelooft opnieuw in je eigen kunnen en je piekert minder. Bewegen verlaagt ook de kans op herval én op een nieuwe kanker. Verschillende studies tonen dat positieve effect voor kankers als borst- en darmkanker. Het is een belangrijke reden waarom mensen bij mij komen revalideren. Het geeft een gevoel van controle: als patiënten hun vooruitzichten op die manier kunnen verbeteren, grijpen ze die kans met beide handen.” En er speelt volgens Sarah nog iets mee in de revalidatiemotivatie. “Mensen krijgen op steeds jongere leeftijd kanker. Zij ‘moeten er weer staan’ na hun ziekte en proberen daarom fit te blijven.”

De eerste stap

Maar wat met het gevoel: ik ben veel te moe om te bewegen? “Eigenlijk is het net omgekeerd”, benadrukt Sarah Soenen. “Door te bewegen voel je je mentaal beter, en doordat je frisser in je hoofd zit krijg je ook meer zin om te bewegen.” Dat neemt niet weg dat beginnen bewegen een loodzware stap kan zijn. “Je levenskwaliteit krijgt rake klappen tijdens zo’n slopende kankerbehandeling. Er is de typische vermoeidheid, en ook de spier- en gewrichtspijn door medicatie. En er is de mentale kant: de angst voor herval, de typische ‘wat nu met mijn leven?’-vraag, enzovoort.” Toch kan iedereen beginnen bewegen na een diagnose. “Sommige mensen moeten wel leren omgaan met beperkingen na hun operatie of chemo, of met bijwerkingen van behandelingen of medicatie. Ik denk bijvoorbeeld aan patiënten met een stoma of aan vrouwen die na borstkanker hormoonremmers moeten slikken. Het is mijn taak om samen op zoek te gaan naar een vorm van bewegen die wel haalbaar is.”

Écht naar je lichaam luisteren

Eraan beginnen is één ding, volhouden is nog iets anders. “Mijn nummer één tip is doseren”, vertelt Sarah Soenen. “Stel jezelf een realistisch doel en ga niet over je grenzen heen. Kanker put al je reserves uit. Wie kanker heeft (gehad) moet vaak zijn of haar verwachtingen bijstellen. De lat lager leggen is niet gemakkelijk. Maar je beperkingen aanvaarden en daarbinnen iets vinden dat je graag doet, is heilzamer dan in je zetel zitten piekeren over wat je niet meer kan. Dat zie ik elke dag in mijn praktijk.”

Je moet dus ‘naar je lichaam leren luisteren’. “Da’s niet eenvoudig. In mijn praktijk hanteer ik twee maatstaven: hoe zit het met je hartslag op het moment dat je traint en hoe voelde je je nadien.

We bewegen met een hartslagmeter en ik laat patiënten daarbij ook even ‘in het rood’ gaan. Zo leren ze zelf hun grens herkennen. De andere maatstaf, ‘hoe voelde je je nadien?’, is meer een kwestie van stijfheid, pijn en vermoeidheid. En dan gaat het vooral over die typische aan kanker gelinkte vermoeidheid die niet verdwijnt na extra rust, maar je uit het niets overvalt en knock-out slaat.” Zo leert Sarah mensen tijdens de oncorevalidatie signalen van hun lichaam op te vangen. “Ik moet vaak mensen afremmen. Ze komen zo strijdvaardig uit hun behandeling en willen er opnieuw invliegen, maar hun lijf houdt hen tegen. Dat is best confronterend. Maar met de juiste aanpak en veel geduld leert jouw lichaam wel weer wat sporten is.

Wacht niet te lang

De tweede tip om vol te houden? “Kies een vorm van beweging of sport die je écht graag doet. Bewegen in gezelschap kan een extra stimulans zijn. En geef je sportmoment een vaste plek in je agenda.” De beste sporten om na kanker in beweging te komen zijn volgens Sarah wandelen, fietsen en zwemmen. “De saaiste sporten volgens sommigen, maar dat hoeft niet zo te zijn. Maak het leuk voor jezelf: pak vrienden mee, ga achteraf samen iets drinken, stippel mooie routes uit. Speel je het niet op eigen houtje klaar? Laat je dan begeleiden.”

Sarah Soenen stimuleert mensen om snel de stap naar bewegen te zetten. “Wacht niet tot na je behandeling, maar start zo snel mogelijk na je diagnose: hoe langer je wacht, hoe dieper de put waar je weer uit moet klauteren. Ook in ziekenhuizen wordt vandaag hard ingezet op bewegen tijdens je behandeltraject.” Dat is niet eenvoudig, maar het kan wel. “Het is vanzelfsprekender voor een ervaren sporter dan voor een sportieve leek, maar je hoeft je ook niet meteen aan grootste inspanningen te wagen.” Zo stuurt Sarah haar patiënten geregeld met een stappenteller op pad.

Structuur en lotgenotencontact

Wat mag je verwachten van een oncorevalidatieprogramma? Sarah Soenen: “Allereerst bouw je conditie, spiermassa en kracht op. Je boekt vooruitgang, met oog voor die extra aandachtspunten die kanker met zich meebrengt. Een terugkerende revalidatieafspraak brengt ook structuur in je dagen. Na je behandeling, wanneer het vaste ritme van chemo of bestralingen is weggevallen, gaapt een grote leegte. Bewegen helpt die leegte op te vullen en op te bouwen naar je eventuele herstart op het werk. En onderschat ook het positieve effect van lotgenotencontact niet: niemand begrijpt zo goed wat je doormaakt als iemand die ook kanker heeft (gehad).” Voor sommige van Sarah’s patiënten hoeft dat contact dan weer niet. “Zij geven de voorkeur aan individuele begeleiding en dat is ook oké. In dat geval brengt mijn ervaring hen ook een vorm van rust.”

Nog meer inspiratie vind je in de beweging driehoek op www.gezondleven.be.

Op www.allesoverkanker.be/ oncorevalidatie vind je extra informatie en een overzicht van revalidatie-programma’s in Vlaanderen en Brussel.

Tip van Altijd Mooi:

Wist je dat het allerbelangrijkste, tijdens het sporten, een goed passende sport beha is. Zowel Amoena als Anita hebben een aangepaste sport beha waar je indien nodig veilig je borstprothese kan in dragen.

Ontdek ons sport gamma: https://www.altijdmooi.be/active-wear